OTOMATİK CMK ATAMA SİSTEMİ
(OCAS)
PROJESİ VE ÇÖZÜMLERİ
5271 Sayılı Kanun gereği Baroların, bir suç şüphesi altında bulunan kişiye yasanın zorunluluğu kıldığı durumlarda veya yasal şartları varsa şüpheli, sanık yada mağdurun talebi halinde avukat görevlendirmesi yapması yasal bir zorunluluktur. Mevcut düzenleme gereği Baroların bu yasal yükümlülüğü yerine getirebilmesi ve şüphelinin hukuki yardıma kavuşturulabilmesi için yetkili makamlardan baroya avukat talebinde bulunulması gereklidir. Bu yetkili makamlar Mahkemeler, Sorgu Hakimlikleri, Cumhuriyet Savcılıkları, Kolluk Birimleri (Polis, Jandarma, Gümrük Muhafaza, Sahil Güvenlik)' dir. Bu makamlar barolardan şüpheli, sanık ya da mağdur için avukat talebini telefonla veya evrakla istemektedirler.
OCAS Sistemi, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun Sanık ve Mağdurlar için avukat görevlendirme işlemlerinin tamamen elektronik ortamda yapılması ve kayıt altına alınmasını sağlayan bir sistemdir.
Avukat talep eden yetkili makamlar bu taleplerini bulundukları ilin barosunun resmi web sayfası ile entegreli OCAS sisteminin web portalı üzerinden sağladığı kullanıcı ekranından yaparlar. Sistem yapılan avukat taleplerini değerlendirir ve hazırlanan nöbetçi avukat listesinden puan sırasına göre görevlendirilecek avukatı seçer. Nöbet listesi ve puanlar, savcılıklar avukatlar gibi ilgililerce her zaman kontrol edilebilir. Böylece objektif bir uygulama sağlandığı gibi baroda belirli dönemlerde bu listeleri ve puanları yayınlama yükümlülüğünden kurtulmuş olur. Aynı zamanda OCAS listeyi gece ve gündüz listesi şeklinde ayırabildiği gibi avukatlar da listede kendilerini askıya alabilir, bilgilerini kendileri güncelleyebilir. Örneğin telefon numarası değişen bir avukat kendi kullanıcı ekranından değişen telefon numarasını güncelleyebilir.
OCAS Sistemiyle İnternet hizmeti sağlayan datacenter'larda metinden sese (text to speech) teknolojisi ile suçun konusu, yeri, mağdurun adı, yaşı gibi talep bilgileri sesli sisteme çevrilir ve (VOİP) teknolojisi ile bu bilgiler listeden puan sırasına göre seçilen avukata sesli olarak telefonla bildirilir. Avukata dosyayı kabul edebileceği red edebileceği veya bilgileri tekrar dinleyebileceği şeklinde üç farklı seçenek sunulur.
Avukat dosyayı kabul ettiğini ''1'' tuşuna basarak belirtirse, dosya bilgileri kendisine sesli sistemle aktarılmaya devam eder. Arkasından bilgilerin unutulmaması için sms yolu ile bu bilgiler avukata iletilir.
Avukat dosyayı ret etmek isterse bunu ''2'' tuşuna basarak belirtir. Bu durumda sistem red gerekçesini sorar ve bu gerekçeyi baro tarafından değerlendirilmek üzere kayıt altına alır. Böylece hangi avukatın, hangi dosyayı, hangi nedenle, ne zaman kabul etmediği tespit edilmiş ve kaydedilmiş olur.
Avukat dosya bilgilerini tekrar dinlemek isterse ''3'' tuşuna basarak bilgileri tekrar
dinleyebilir. Sistem hangi avukatın arandığını, kaç kere arandığını, avukatın verdiği cevapları kayıt altına almaktadır.
Dosyayı kabul eden avukat görevlendirildiği yeri telefonla ve sms ile öğrendikten sonra yetki belgesini almak için baroya gelmesine gerek kalmaksızın kendisine verilen kullanıcı şifresi ile internet bağlantısı olan herhangi bir bilgisayardan yetki belgesini alabilir. Aynı şekilde avukat talep eden yetkili makam kullanıcı ekranından hangi avukatın kaç defa arandığını ve hangi avukatın görevlendirildiğini görebilir.
Görev yerine giden ve kendisi için talepte bulunulan kişiye hukuki yardımda bulunan avukat buna ilişkin tutanaklarını Baroya getirmek zorunda kalmadan internet bağlantısı olan bir bilgisayardan kendisine sistem tarafından verilen kullanıcı ekranındaki ifade tutanağı bölümüne girerek işlemini tamamlamış olur.
Tutanakların bu şekilde elektronik ortama taşınması ile süreç hızlandırılmış ve ifade tutanakları aynı anda baroya ulaştırılmış olur. Baro da bu tutanakları inceleyip onaylayarak aynı şekilde ve aynı hızda elektronik ortamda savcılığa gönderir. Böylece evrakların geç gelmesinden birikmesinden ve dolaşımından kaynaklanan gecikmelerin önüne geçilmiş olur.
Savcılık elektronik ortamda kendisine gelen bu belgeleri inceleyip onayladığı an ödeme yapılması için gerekli formata bu belgeleri sistem otomatik olarak dönüştürür. Suçun türüne göre ödeme miktarlarını hesaplar ve savcılığın ödeme yapılması için tüm makamlara (Mahkemeler, Defterdarlık, Bankalar) yapacağı bildirimlere uygun hale getirir. Bunun sonucu CMK görevini alan avukatın ücretini de aynı zamanda alabilmesi mümkün olur.
Atama işleminin her aşaması elektronik ortama taşınmasına rağmen her ilgili gerekli her belgeyi sisteme girerek çıktısını alabilir. Örneğin Baronun, mahkemeye ve avukata gönderdiği yetki belgesi sistem tarafından avukatın ve mahkemenin kullanıcı ekranında gözükmesinin yanı sıra mahkeme veya avukat sistemden Baro Başkanının taratılmış veya elektronik imzalı yetki belgesini belge olarak alabilir.
Avukatın görevlendirildiği yere zamanında gitmediğinin yetkili makamlarca kontrolü sistem üzerinden yapılabilmektedir ve Baronun belirlediği sürede görev yerine avukatın gitmemesi durumunda OCAS sistemi otomatik olarak yeni bir avukat görevlendirerek önceki avukata görevden alındığını bildirir.
Avukatlar OCAS sistemini telefonla arayarak, kendilerine atanmış görevin bilgilerini öğrenmek, dosya kabulunü iptal edebilmek, kendilerini geçici süreli askıya alabilmek, dosya bilgileri hakkında sms telebinde bulunabilmek gibi birçok işlemi gerçekleştirebilirler.